میزانسن ( Mise – En - Scene )
 
  میزانسن ،   اصطلاحی است فرانسوی ، در اصل متعلق به تئاتر   و به معنای چیدن صحنه ، صحنه آرایی و   به صحنه آوردن یک کنش. در تئاتر ، این اصطلاح به روش مرتب کردن صحنه   توسط کارگردان نمایش نامه اطلاق می شد. این عبارت ابتدا در   نقد فیلم رایج شد و معانی صریح و ضمنی متعددی یافت. در نهایت ، نظریه پردازان سینما ، این اصطلاح را به کارگردانی   فیلم تعمیم دادند ، اما کاربرد آن در سینما حوزه   وسیع تری را شامل می شود :
  صحنه آرایی و ساخت و ساز عناصر داخل صحنه و مشخص کردن مکان قرار گرفتن هر یک از   عناصر صحنه ، نورپردازی   ، لباس ، آرایش و   گریم بازیگران و رفتار و حرکت آنها و بعد از انجام این کارها ، ترکیب   تصویری درون هر نما ، رابطه میان اشیاء و آدم ها در هر نما ، رابطه نور و تاریکی   ، رنگ صحنه ، موقعیت دوربین و زاویه دید آن و نیز حرکت ها در هر نما. به این   ترتیب ، در واقع کارگردان با کنترل میزانسن ، رویدادی را برای دوربین به روی   صحنه می برد.
 
 
  اهمیت میزانسن
                                                                          
  از بین همه تکنیک های سینما ، میزانسن تکنیکی است که بیشترین آشنایی   را با آن داریم. بعد از دیدن یک فیلم ممکن است قطع ها یا حرکات دوربین و ... را   به خاطر نیاوریم ولی مطمئنا عناصر میزانسن را به یاد خواهیم داشت. برای مثال نمی   توان لباس ها را در برباد رفته ( 1939- Gone With The Wind ) یا   نورپردازی غمناک و سرد را در زانادو و در فیلم همشهری کین ( 1941 - Citizen Cane ) ، ساخته ارسن   ولز ، فراموش کرد. خلاصه   آنکه اغلب خاطره های ماندگار از فیلم ها در سینما ، مربوط به عناصر میزانسن هستند.
 
 
  « نمایی از زانادو در حالی که مه آن را فراگرفته. گویی هیچ کس در آنجا   زندگی نمی کند. در این نما فضای تلخ و سردی حاکم است. »
 
 
 
  نکته بسیار مهم در میزانسن آن است که ، کارگردان می تواند با   میزانسن هر فضایی را که می خواهد ترسیم کند. مثلا می تواند عناصر صحنه را به   گونه ای بچیند که انگار همه چیز واقعی است و هر چیز همان طوری است که در دنیای   واقعی وجود دارد و یا اصطلاحا رئالیستی است ، چون « زندگی واقعی اینگونه است ».

       
  اما در عین حال این تکنیک نیروی آن را دارد که از مفاهیم عادی   واقعیت فراتر رود. می توان با یک میزانسن حساب شده یک فضای کاملا انتزاعی ساخت   در حالی که هیچ نمود عینی در جهان واقع نداشته باشد ، اما چنان تاثیرگذار که   تماشاگر باور کند ، چنین فضایی می تواند وجود داشته باشد اگر حتی شده در خیال یا   کابوس ، برای مثال در فیلم مطب دکتر کالیگاری ( 1918 - The Cabinet Of Dr. Caligari ) ،   از نمونه ای ترین فیلم های اکسپرسیونیستی   ، ساخته   روبرت وینه ( Robert Wiene ) ، نماهایی را می بینیم   که در آن ، خانه ها بسیار بلند و کاملا هندسی وار ( عمدتا مثلثی ) هستند ، پشت   بام ها کنگره دار و دودکش ها اریبند ، بازیگران گریم های بسیار سنگین دارند ،   حرکاتشان مصنوعی و غلو شده است ، نورپردازی سنگین و   تضاد بین سیاهی و روشنی زیاد است و ... مطمئنا این خصوصیاتی که از   فضای فیلم بر شمرده شد با تصور ما از واقعیت متعارف منطبق نیست. در واقع فیلم   ساز قصد داشته برای نشان دادن یک فضای جنون آمیز که توسط یک دیوانه به وجود آمده   همه چیز را انتزاعی کند و برای این کار قراردادهای نقاشی و تئاتر اکسپرسیونیستی   را به خدمت گرفته و وظیفه القای تخیلات یک دیوانه را به عهده آنها گذاشته.
 
  میزانسن ، قدمتی طولانی و تقریبا برابر با   تاریخ   سینما دارد ، چنانچه با نگاه به فیلم های ژرژ ملیس   ( George Melies ) فرانسوی   می بینیم. میزانسن او را قادر می ساخت که دنیایی سراسر خیالی در فیلم هایش بسازد.
  ملیس کاریکاتوریست و شعبده باز ، مجذوب فیلم های کوتاه برادران لومیر   ( Lumiere ) شد و بعد از ساختن دوربینی شبیه دوربین   لومیرها ، شروع به فیلم گرفتن از صحنه های عادی خیابان ها و لحظات زندگی روزانه   مردم کرد. داستانی وجود دارد که روزی ، او در حال   فیلم   برداری از یک خیابان بود که درست در لحظه عبور یک   اتوبوس ، فیلم در دوربین گیر کرد ، سعی کرد دوربین را درست کند ، ولی دیگر اتوبوس از خیابان   رفته بود و حال یک نعش کش در حال عبور بود. وقتی   ملیس فیلم را بر روی پرده انداخت به نظر می رسید که یک اتوبوس ناگهان   مبدل به یک نعش کش شده و همین حادثه او را بر قدرت جادویی میزانسن آگاه کرده   است. به این ترتیب او تصمیم گرفت که رویداد را برای دوربین طراحی و اجرا کند. او   با استفاده از تجاربش در تئاتر ، یکی از نخستین استودیوهای سینمایی را ساخت. او   نماها را پیشاپیش روی کاغذ می آورد ، صحنه ها و لباس ها را طراحی می کرد ، نیز به بازیگرانش نشان می داد که چگونه در هنگام   فیلم برداری رفتار کنند و به گونه ای عمل می کرد که صحنه فیلم هایش را تا کوچک ترین جزئیات   تحت کنترل داشته باشد.
 
         
  او نخستین کسی بود که فیلم های تخیلی ساخت ، فیلم هایی مانند ، سفر به ماه   ( 1902 - A Trip To The Moon ) و بیست هزار فرسنگ زیر دریا   ( 1907 - Twenty Thousand Leagues Under The Sea ) که هر دوی این فیلم ها را بر اساس آثار ژول ورن ( Jules Verne ) ساخت ( سفر به ماه اولین فیلم علمی - تخیلی تاریخ   سینما است ).
 
  امروزه میزانسن یکی از مهم ترین وظایف کارگردان است که به نوعی نشان دهنده سبک و   فرم کاری او نیز هست ، همچنین یکی از مهم ترین مسائلی است که می   تواند به مقبولیت ، محبوبیت و ماندگاری فیلم کمک کند.
 
  میزانسن چهار عنصر اصلی دارد ( آنچه در زیر آمده ) ولی به ندرت   اتفاق می افتد که یک عنصر به طور جداگانه حضور داشته باشد. هر عنصر معمولا با   عناصر دیگر برای ایجاد یک سیستم ویژه در هر فیلم ترکیب می شود. اصول فرمال کلی   یعنی وحدت ، پراکندگی ، مشابهت ، تفاوت و بسط ، راهنمای ما هستند برای اینکه   ببینیم چطور عناصر ویژه میزانسن با هم کار می کنند؟ میزانسن به چه روش هایی توجه   ما را جلب می کند ؟ چه چیزی نگاه ما را به یک قسمت از تصویر در یک لحظه خاص می   کشاند ؟ و ... .
 
 
  عناصر اصلی میزانسن
 
  می توان چهار حوزه کلی را که میزانسن از بابت آنها امکاناتی برای   انتخاب و کنترل در اختیار کارگردان می گذارد نام برد :

• صحنه

• لباس   و چهره پردازی

• حالات و حرکات عناصر صحنه

• نورپردازی